Wat is acne?

• Zwarte en witte pukkels (meeëters of comedones) in het gezicht, de nek, op de schouders en de rug
• Puistjes
• Cysten

Acne ontstaat, wanneer de haarzakjes (follikels) in de huid verstopt geraken. leder haarzakje bevat een talgklier die een olie­achtige substantie (talg ofwel sebum) produ­ceert om het haartje en de huid te smeren.

Wanneer talg en afgestoten huidcellen sneller worden gevormd dan ze door de poriën kunnen worden afgevoerd, dan dik­ken ze in tot een witte, kaasachtige plug. Deze sluit de porie van het haarzakje af, waardoor dit gaat opzwellen en zodoende een wit kopje veroorzaakt. Wanneer de porie open blijft, kan het oppervlak donker­der worden en ontstaat er een zwart kopje. Het zwart worden is dus niet het gevolg van vervuiling.

Puistjes ontstaan, wanneer comedones geïnfecteerd raken en de wand scheurt. Ingedikte talg, dode huidcellen en bacteriën dringen hierdoor in de huid. Wanneer dit diep onder de huid plaatsvindt, ontstaan steenpuistachtige ontstekingen, wat acne cystica wordt genoemd.

Onder sommige omstandigheden gaat de talgklier door met het produceren van talg en scheurt niet. Er ontstaat dan een platte elastische verdikking onder de huid. Deze talgkysten worden atheromen genoemd. Ze kunnen soms afmetingen met een doorsne­de van 2,5 cm of meer bereiken. In het alge­meen ontstaat er geen verkleuring van de huid en doen ze geen pijn, tenzij er een secundaire infectie ontstaat.

Drie op de vier tieners hebben last van acne. Dit vindt vooral plaats in de puberteit, omdat hormonale veranderingen geduren­de die jaren de talgklieren stimuleren, waar­door meer talg wordt gevormd en acne ont­staat. Verergering van de acne in het latere leven kan verband houden met de menstru­atie, het gebruik van anticonceptiepillen en stress. Het plotselinge begin van een ernsti­ge vorm van acne bij een volwassen vrouw, kan het gevolg zijn van een tumor die invloed heeft op de hormoonproduktie. Medische behandeling is daarvoor direct noodzakelijk.

Het toepassen van olie of vet op een huid met acne kan deze verergeren. Hieronder vallen ook make-up op oliebasis, zonnebrandolie en olie voor het verwijderen van make-up.

Wat zijn de oorzaken van acne?

Zowel bij mannen als bij vrouwen worden in de puberteit meer manne­lijke hormonen gevormd. Onder invloed daarvan worden de talgklier­tjes, die in de buurt van de haarzakjes zitten, geprikkeld tot meer acti­viteit. Talg is huidsmeer en is de basissubstantie van onze bescherm­laag. Doordat tegelijkertijd de binnenwand van de afvoergang afschil­fert ontstaat er een prop talg die niet weg kan (gesloten pukkel), terwijl de talgproduktie gewoon doorgaat. Weet de prop de buitenwereld toch te bereiken, dan kan hij lang niet altijd weg en wordt een ‘zwarte punt’. Het zwarte spul is geen vuil maar een kleurstof, melanine.

De prop talg kan ook gaan ontsteken. Er treden dan rode, harde plek­ken op. Dat zijn ontstekingen in de huid. Als er veel van die plekken zijn moet men naar de dokter gaan, opdat ze met antibiotica (middelen te-gen bacteriële ontstekingen) behandeld kunnen worden. Het uitdrukken van witte puistjes kan het ontstaan van zulke ontstekingen juist in de hand werken en veroorzaakt vaak lelijke littekens (‘kraters’). Geen bewezen verband bestaat er tussen het dieet en het optreden van ac­ne: er wordt beweerd dat chocola, noten en vet varkensvlees er in­vloed op zouden hebben. Het zou echter kunnen omdat dit allemaal cholesterolrijke voedingsmiddelen zijn. Er kan verergering ontstaan door kosmetika, door kleding of bandjes die schuren, vlak voor de menstruatie of door geneesmiddelen (fenytoine, fenobarbital, veel vi­tamine A, isoniazide).

Hoe acne behandelen?

Er zijn crèmes en lotions die talg verwijde­ren en poriën weer vrijmaken. De meeste van deze smeersels bevatten benzoylperoxi­de die de huidinfeccie tegengaat en de bovenste huidlaag doet afschilferen, wat de poriën openmaakt.

Een gel met benzoylperoxide (Benzac) in de sterkte van 5-10% is het meest gebruikte preparaat en als middel van eerste keuze ook zon­der recept verkrijgbaar.

Andere crèmes bevatten antibiotica tegen de infectie en er zijn pre­paraten, gebaseerd op synthetisch vitamine, welke het beste helpen tegen zwarte mee-eters.

Als smeersels niet helpen, kan men een halfjaar antibiotica slikken, waarbij de bac­teriën gedood worden en de talgproductie en de ontsteking in de haarzakjes minder worden.

Antibiotica tegen acne

Is er sprake van grote rode ontstoken pukkels, dan zullen misschien antibiotica moeten worden ingeschakeld. Vaak worden daar tetracy­clinecapsules voor gebruikt, soms ook erythromycine. Beide midde­len zijn even (on)werkzaam; erythromycine heeft minder bijwerkingen, maar is duurder. Tijdens de zwangerschap moeten deze middelen niet worden gebruikt. Penicillines helpen niet tegen acne.

Stop niet plotseling met zo’n kuur, anders zal de acne weer opvlammen; bouw geleidelijk af. Bij vrouwen kan de oestro­geen bevattende anticonceptiepil worden voorgeschreven om de werking van het testosteron tegen te gaan, maar dit kan, iro­nisch genoeg, ook weer acne uitlokken.

Als laatste redmiddel zijn in zeer ernsti­ge gevallen retinoiden voorschrijven. Uw arts kan u Roaccutane kopen laten. Deze middelen verminderen de veproductie en drogen de huid uit. Ze kunnen echter de lever bescha­digen.

Gesteld dat men de klacht ernstig genoeg vindt, is het verstandig de huisarts op te zoeken als bovenstaande middelen na enige maander geen succes hebben. Men moet echter niet verwachten dat de arts dà klachten blijvend kan genezen.

Anticonceptie tegen acne

Ook de anticonceptiepil kan bij meisjes en vrouwen de jeugdpuistjes doen verminderen.

Er zijn ook vrouwen die hormoonpreparaten krijgen voorgeschreven tegen acne. Daar deze preparaten tegelijkertijd de conceptie rem­men, kan men zo ’twee vliegen in een klap slaan’ (Diane).

Roaccutane tegen acne

Ernstige vormen van acne kunnen worden behandeld met preparaten die afgeleid zijn van vitamine A. Roaccutane (isotretinoine) moet wor­den ingenomen, Acid A Vit® en Tretinoïne FNA gesmeerd. Beide prepa­raten kunnen afwijkingen bij het kind veroorzaken als ze worden ge­bruikt tijdens de zwangerschap. Als u Roacctuane kopen gaat, moet u ten minste één maand na het stoppen wachten met zwanger worden.

Bij ernstige littekens past men wel dermabrasie toe, waarbij de bovenste huid­laag wordt afgeschaafd. Maar met de tegen­woordige middelen moet het mogelijk zijn om dergelijke drastische ingrepen te vermij­den.