Schimmelsporen leven normaal in het menselijk lichaam en leveren meestal geen problemen op. Maar als een schimmel zich snel begint te vermenigvuldigen, ontstaat er soms een infectie met alle onaange­name verschijnselen van dien.

Er  bestaan  verschillende  soorten  schim­melinfecties (candidiasis), afhankelijk van de plaats waar ze voorkomen. Vaginale infecties komen het meest voor. Men schat dat drie op de vier vrouwen op een bepaald moment geïnfecteerd zijn met candidiasis en dat een derde van hen er ten minste een­maal per jaar last van heeft. Spruw is een schimmelinfectie van de mond. Hij komt vooral voor bij baby’s, ouderen en door ziekte verzwakte mensen. In sommige gevallen breidt hij zich uit tot de slokdarm, wat het slikken bemoeilijkt.

Een andere schimmelsoort treft huid, nagels en slijmvliezen; hij schuilt in vochti­ge huidplooien. Baby’s kunnen naast lui­eruitslag huidschimmel krijgen.

In enkele gevallen verspreidt de schim­mel zich door het hele lichaam en veroor­zaakt systemische candidiasis bij mensen wier afweersysteem ondermijnd wordt door een ernstige aandoening, zoals leukemie of aids, of bij mensen die krachtige kankercel­dodende middelen gebruiken.

Wat zijn de oorzaken van candida?

albicans, de meest ‘gewone’ schim­mel, leeft vooral in de mond en in de vagi­na, maar wordt ‘klein’ gehouden door voor ons onschuldige bacteriën die er ook hui­zen. Als deze bacteriën hun taak niet goed doen, groeien de schimmels ongestoord verder. Het delicate evenwicht tussen bacte­rie en schimmel kan door ziekte of stress verstoord raken. Antibiotica, bijnierschors­hormonen en afweeronderdrukkers maken u vatbaarder voor een schimmelinfectie omdat deze ook de zo nuttige bacteriën ver­nietigen. Schimmels voeden zich met sui­ker zodat diabetes het risico op infecties verhoogt door de hoge bloedsuikerspiegels.

Hormonale veranderingen tijdens de zwangerschap zorgen voor meer suiker in de weefsels van de vagina en bevorderen schimmelgroei; ook van sommige (orale) anticonceptiemiddelen vermoedt men een­zelfde effect. Let dus op uw suiker- en alcoholgebruik.

De schaamstreek is per definitie warmer en vochtiger – draag daarom geen kleding waardoor u (meer) gaat transpireren. Bub­belbaden, badoliën, vaginale deodorants en douches irriteren de liesstreek en verande­ren de natuurlijke zuurgraad van de vagina, waardoor de schimmel ongehinderd kan gedijen.

Wat zijn de symptomen van candida?

Vaginale candidiasis veroorzaakt een witte afscheiding die op kwark lijkt en die jeuk en gevoeligheid rond de vagina en de vulva, een branderig gevoel bij het plassen en pijn tijdens de geslachtsgemeenschap veroor­zaakt. Men kan de aandoening krijgen van een besmette partner. De symptomen zijn: irritatie, roodheid, branderig of jeukend gevoel op (of aan de punt van) de penis, een dikke afscheiding onder de voorhuid, een lichte afscheiding uit de pisbuis en ongemak bij het plassen.

Spruw van de mond geeft crème, wittige of gelige plekjes aan de binnenkant van wangen en keel. Op de huid ziet men rode, jeukende uitslag en rode zwellingen bij de nagels. Systemische, in het bloed zittende candidiasis kan resulteren in koorts, hoofd­pijn, slapte en ernstiger symptomen zoals endocarditis (ontsteking van de binnen­wand van het hart) of bloedvergiftiging.

Hoe candida behandelen?

De symptomen van een vaginale schimmel­infectie komen overeen met die van andere vaginale infecties. Daarom moet er inwen­dig medisch onderzoek plaatsvinden en een kweek van de afscheiding in het lab worden gemaakt.

Bij candidiasis worden antischim­melmiddelen voorgeschreven: crèmes, ovu­les, lotions, tabletten en druppels. Het vaakst wordt in Nederland aan Diflucan kopen gedaan. In de meeste gevallen werkt de behandeling snel en verdwijnt de schimmelgroei binnen een paar dagen tot een week. Maar sommige schimmels die grote delen van de huid of de nagels aangetast hebben, zijn meer resis­tent. Het kan weken, zelfs maanden duren voor ze zijn verdwenen.

Lokaal toegepaste antimycotica kennen nauwelijks bijwerkingen.

Nystatine is alleen werkzaam tegen gisten (Candida albicans). De Candida albicanstoepassing is daarom beperkt tot een schimmelinfectie van de slijmvliezen, de vagina en bij luieruitslag.

Clotrimazol (Canesten), miconazol (Daktarin, Dermacure, Gyno­Daktarin) en ketoconazol (Nizoral) worden toegepast bij schimmel­infecties op de huid, de nagels en bij vaginale schimmelinfecties. Ketoconazol kan daarnaast ook nog gebruikt worden bij seborroisch eczeem (nauwelijks jeukende huiduitslag die vooral in het gezicht voorkomt). Nadat de huidinfectie over is, moet nog zeven tot veer­tien dagen worden doorgesmeerd om alle schimmelsporen te ver­nietigen, anders ontstaat snel een nieuwe infectie.

Vaginale schimmelinfecties worden lokaal behandeld met clotrima­zol (Canesten) of miconazol (Gyno Daktarin). Tweede keus is een orale behandeling met fluconazol (Diflucan) 150 mg eenmalig. Bij vrouwen die hardnekkige schimmelinfecties hebben of vaak terug­kerende infecties wordt aangeraden om na elke menstruatie een ta­biet fluconazol in te nemen, gedurende drie maanden.

Terbinafine (Lamisil) en itraconazol (Trisporal) worden oraal toe­gepast bij schimmelinfecties van de nagels. De therapie moet mi­nimaal drie maanden worden voortgezet bij een schimmelinfectie van de handnagels en tot zes maanden bij een schimmelinfectie van de teennagel. Vanwege de bijwerkingen (bij Lamisil onder andere smaakverlies) zijn veel huisartsen terughoudend met het voorschrij­ven van de orale antimycotica.

Andere infecties

Andere vaginale infecties met dezelfde symptomen als schimmel zijn trichomoniasis met een visachtige, naar ammonia ruikende afscheiding, en een bacteriële vagina-ontsteking met een wittige afscheiding en gevoeligheid in de schaamstreek.Bacterièle vaginosis is een vaginale infectie die nogal eens wordt aangezien voor candidiasis. Behandeling, voor beide kwalen: antibioticakuur.

Hoe candida voorkomen?

De volgende punten kunnen wellicht een schimmelinfectie voorkomen:

• Houd de liesstreek droog, draag katoenen in plaats van nylon panty’s, kousen in plaats van panty’s en wijde rokken of broeken op warme dagen.
• Neem liever koude baden of douches op warme dagen in plaats van hete ligbaden.
• Gebruik geen geparfumeerde zeep, badmiddelen of bubbel­baden waardoor de vagina kan ontsteken.
• Eet regelmatig biogarde-yoghurt omdat die bacteriën bevat die schimmelgroei in de vagina tegengaan.
• Veeg u na toiletbezoek altijd van voor naar achteren af zodat geen enkele Candida vanuit de anus de vagina binnen­dringt.
• Houd uw bloedsuikerspiegel goed onder controle als u aan diabetes lijdt.
• Drink niet te veel alcohol en minder met suiker.
• Gebruik, indien noodzakelijk, bij seks een glijmiddel: weefsel­beschadiging vergroot de kans op schimmelinfectie.